KIJK Speciale uitgave 2017 Revolutie!: Moedermacht
Onderschat nooit de macht van vrouwen. Aanvankelijk wilde ik het hebben over de seksuele revolutie, een reactie op de jaren vijftig en zestig, toen Nederland nog een bekrompen en naargeestig land was. Eind jaren zestig, begin jaren zeventig, kwam daar verandering in, toen met name vrouwen zich aan het juk van de onderdrukking ontworstelden en streden voor vrouwenrechten, abortus, de pil, een vrijere seksuele moraal. Maar toen stuitte ik op een mooi verhaal over de Franse Revolutie. Ook daarin hebben vrouwen een meer dan belangrijke rol gespeeld. Hoewel mannen als Robespierre en Marat de ontwikkelingen opstuwden, waren het vrouwen die hen bewonderden en waar nodig bijstuurden.
Zo was er de periode die de geschiedenis is ingegaan als de Oktoberdagen. De Bastille was al bestormd en het bewind van koning Lodewijk XVI wankelde. De revolutionairen probeerden het land te besturen, maar alle mogelijke facties bevochten elkaar intern om de macht. En toen bleek het brood op.
Je kunt nog zo revolutionair zijn: er moet natuurlijk wel brood op de plank. Terwijl de nieuwe machthebbers in de Nationale Vergadering urenlang ouwehoerden over de toekomst van Frankrijk en welke rol de verdoemde Lodewijk daarin zou moeten spelen, begonnen de vrouwen van Parijs op 4 oktober 1789 hun eigen revolutie. Ze wilden brood!
Nu was Lodewijk XVI niet alleen koning, maar hij had ook de titel van ‘eerste bakker’. Het was onder zijn verantwoordelijkheid dat overal in Frankrijk baguettes de oven in gingen. Tijdens roerige tijden hield hij zich echter met andere zaken bezig. Een grote menigte woedende moeders en marktvrouwen verzamelde zich bij het Parijse stadhuis, gewapend met bezemstokken, hooivorken en zwaarden.
De revolutionaire machthebbers schrokken van hun felheid, zeker toen ze mars zetten richting het paleis in Versailles, om de koning te vragen of hij niet weer voor een goede voedselvoorziening kon zorgen. Als Lodewijk de vrouwen van Parijs aan zijn kant zou krijgen, zou dat de revolutie zeker in problemen brengen. Onderweg naar Versailles was de menigte moeders zo hongerig dat een soldaat van zijn paard werd gesleurd en het beest ter plekke werd opgevroten.
Aangekomen bij de koning eisten de vrouwen dat hij en koningin Marie-Antoinette terug naar Parijs zouden komen om als vanouds leiding te geven aan de bakkers. Na felle onderhandelingen kregen de vrouwen hun zin. Onderschat nooit de macht van moeders. Met tegenzin liet Lodewijk zich door de uitgelaten vrouwen terug naar de hoofdstad escorteren. Een blije menigte stond langs de kant van de weg om hem toe te juichen. De vrouwen schreeuwden vrolijke leuzen. “Lang leve de bakker, de bakkersvrouw en de bakkerszoon!”
Uiteindelijk kwam er weer brood, maar dat heeft de koning niet geholpen: een paar jaar later werd hij alsnog zonder pardon onthoofd.